Dante w Warszawie. Sto lat historii




Fotografia grupowa dzieci, zaproszonych gości i organizatorów spotkania gwiazdkowego. Widoczny m.in.: nuncjusz papieski Francesco Marmaggi (z lewej w okularach). Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji 

Październik 1925 r. - Członkowie delegacji Komitetu Warszawskiego Towarzystwa Dante Alighieri po złożeniu wieńca na grobie Nieznanego Żołnierza pod pomnikiem Wiktora Emanuela II. Widoczni od lewej: prezydent m. st. Warszawy Władysław Jabłoński, przewodniczący warszawskiej rady miejskiej, senator włoski Filippo Cremonesi, senator Ignacy Baliński, pani Balińska, poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny Polski we Włoszech August Zaleski i sekretarz Poselstwa Polskiego we Włoszech hrabia Jan Drohojowski. 

12 kwietnia 1930 r. Wykład inauguracyjny w nowej siedzibie Towarzystwa Polsko Włoskiego "Dante Alighieri" przy Al. Ujazdowskiej. Widoczni m.in.: prezes komitetu ks. Włodzimierz Feliks Czetwertyński (piąty z prawej), ambasador Włoch w Polsce Alberto Martin Franklin (czwarty z prawej w pierwszym rzędzie), nuncjusz papieski w Polsce Francesco Marmaggi (trzeci z prawej w pierwszym rzędzie), zastępca szefa Protokołu Dyplomatycznego MSZ Rajnold Przeździecki (piąty z lewej w drugim rzędzie), naczelnik Wydziału Prasowego w Departamencie Polityczno-Ekonomicznym MSZ Leon Chrzanowski (czwarty z lewej w drugim rzędzie). 

15 marca 1931 r. Zebranie organizacyjne komitetu budowy pomnika Włochów poległych w walkach o niepodległość Polski, powołanego z inicjatywy Towarzystwa Polsko-Włoskiego "Dante Alighieri". Uczestnicy zebrania podczas obrad. Widoczni m.in.: przewodniczący komitetu dr Adam Lewak (z lewej w środku), naczelnik Wydziału Prasowego w Departamencie Polityczno-Ekonomicznym MSZ Leon Chrzanowski (ósmy z prawej przodem), prof. Samuel Dickstein (siódmy z lewej) i naczelnik S. Natanson. 

Komitet Towarzystwa Dante Alighieri w Warszawie jest stowarzyszeniem prawa polskiego, działającym jako przedstawicielstwo Towarzystwa Dante Alighieri z siedzibą główną w Rzymie. „La Dante” z Warszawy to najstarsze polsko-włoskie stowarzyszenie w Stolicy Polski. Jego początki sięgają 1924 roku. Powstało jako stowarzyszenie kulturalne, bezpartyjne i ponadwyznaniowe, mające na celu pielęgnowania i krzewienia języka i kultury włoskiej w Warszawie, z siedzibą przy Ulica Zgoda 12/5. Przedstawiciele warszawskich elit politycznych, religijnych i kulturalnych cieszyli się we warszawskim Komitecie Towarzystwa Dante Alighieri dużym uznaniem. Wśród członków pierwszych i kolejnych Zarządów, a także wśród najaktywniejszych członków Komitetu znaleźli się profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego, czołowi przedstawiciele sektora nauki, kultury i sztuki, samorządowcy, przedstawiciele władz, mieszczaństwo i arystokracja Warszawy i województwa mazowieckiego, duchowieństwo zakonne, dziennikarze i pracownicy ówczesnego radia warszawskiego. Patronat nad Komitetem Towarzystwa Dantego Alighieri w Warszawie objął Ambasador Królestwa Włoch w Polsce, Giovanni Cesare Majoni. Jak podają relacje dziennikarskie i sprawozdania tamtych czasów, działalność Warszawskiego Komitetu Towarzystwa Dante Alighieri była żarliwa. Obywały się zarówno konferencje literackie, jak i pielęgnowanie włoskich tradycji, od koncertów muzyki klasycznej i współczesnej po akademie z okazji świąt narodowych. Niektóre kroniki z życia stowarzyszenia zachowały się do dziś w Archiwum Państwowym w Warszawie. Wiemy, że pierwszym prezydentem Komitetu w Warszawie była profesor Gemma Schiesari, lektorka języka włoskiego na Uniwersytecie Warszawskim, wspomagana przez polską szlachtę w osobach Jana Zamorskiego, posła Narodowego Związku Ludowego i Jerzego Mazarakiego Akademik Uniwersytetu Warszawskiego i Neapolitańskiego, stypendysta Carlo Goldoni, a później dyrektor Teatru Wielkiego w Warszawie. 

W 1928 r. przewodniczącym Komitetu Warszawskiego został książę Włodzimierz Feliks ks. Światopełk-Czetwertyński na Nowej Czetwertni h. Pogoń Rusk (1874-1951). Za jego prezydentury Komitet nabył własną bibliotekę i kino, które mogło pomieścić jednocześnie do dwudziestu osób. Wyświetlano w nim kroniki filmowe Istituto Luce, przesyłane co miesiąc przez siedzibę główną z Rzymu. Ponadto w każdą sobotę Warszawski Komitet Towarzystwa Dante Alighieri zorganizował akcje czytelnicze największych arcydzieł literatury włoskiej, w których według kronik z tamtych lat wzięło udział „kilkaset osób”. Sekretarzem Generalnym Warszawskiego Komitetu w tych latach była Madame Alina Wolff, która po II wojnie światowej wyszła za mąż za wybitnego architekta luterańskiego Teodora Bursche, nadinspektora powojennej odbudowy Warszawy. 

12 kwietnia 1930 roku, po latach poszukiwań, La Dante uzyskał wreszcie siedzibę godną wieloaspektowej działalności edukacyjnej, kulturalnej i społecznej. W obecności Ambasadora Królestwa Włoch Alberto Martina Franklina, Nuncjusza Apostolskiego JE Francesco Marmaggi, późniejszego kardynała prezbitera i prefekta Kongregacji ds. Duchowieństwa, przy Al. Ujazdowskie 28 nastąpiła inauguracja nowej siedziby Komitetu Warszawskiego, w budynku, gdzie obecnie ma swoją siedzibę Ośrodek Rozwoju Edukacji Ministerstwa Edukacji Narodowej. 

W skład Komitetu Warszawskiego wchodzili ludzie wszystkich przekonań politycznych i religijnych. Wśród czołowych przedstawicieli Komitetu tamtych lat znalazł się także założyciel Starokatolickiego Kościoła Mariawitów w Polsce J.Em. Jan Maria Kowalski, obecnie uznany za świętego przez Kościoły Unii Utrechckiej Kościołów Starokatolickich. Ten, który już dokonał przekładu Biblii na język polski bezpośrednio ze źródeł żydowskich, przetłumaczył Boską Komedię Dantego z włoskiego na polski w 1932 roku. Wydanie Boskiej Komedii Kowalskiego zostało ozdobione ilustracjami Gustavo Dorè, oraz pani Zuzanna Rabska, z domu Kraushar, poetka, pisarka, polska tłumaczka o żydowskim pochodzeniu. W latach 1925-1939 pisała w dziale kroniki literackiej "Kuriera Warszawskiego". Jej poezja związana jest z tematami patriotycznymi bliskimi stylowi Młodej Polski.  

W pracach Dantego w Warszawie brał również udział nowy ambasador Królestwa Włoch w Warszawie Giuseppe Bastianini, członek Wielkiej Rady Faszyzmu, znany ze sprzeciwiania się prawom rasowym we Włoszech oraz kardynał August Hlond, prymas Polski, który w 1946 został również arcybiskupem warszawskim. 

W 1934 r. w związku z decyzją w związku z decyzją Mussoliniego o przekształceniu komitetów zagranicznych Dantego w realne oddziały partii faszystowskiej za granicą, element faszystowskiego systemu propagandowego, członkowie Komitetu Warszawskiego zdecydowali o zaprzestaniu działalności stowarzyszenia, wyrażający sprzeciw wobec decyzji posła Feliciego Felicioniego nowo powołanego fascistowskiego prezesa głównego Towarzystwa Dante Alighieri z Rzymu, o poddaniu działalności Komitetu kontroli Dyrekcji Generalnej ds. Służb Propagandowych powstającego Ministerstwa Kultury Popularnej. 

Po II wojnie światowej działalność Komitetu nie została wznowiona. 

2 listopada 2021 roku, niemal sto lat po utworzeniu pierwszego Komitetu, pod auspicjami Siedziby w Rzymie, odbyła się w Warszawie oficjalna reaktywacja Komitetu Towarzystwa Dante Alighieri. Prezydenturę Komitetu objął prawnik Carlo Paolicelli. Do komitetu założycielskiego dołączyło łącznie siedmiu członków: Elisabetta Caprino, Piero Cannas - prezes Izby Handlowo-Przemysłowej Włoch w Polsce, Donato Di Gilio, Stefano Moroncelli, Maurizio Muscarà i Stefano Zedde. Komitet Società Dante Alighieri w Warszawie został oficjalnie zarejestrowany 26 listopada 2021 roku w krajowym rejestrze stowarzyszeń prowadzonym przez Sąd Rejonowy w Warszawie.

21 lutego 2022 roku jego konstytucję zatwierdził Prezes Società Dante Alighieri w Rzymie, Prof. Andrea Riccardi.